Αρχίζουν τα update!

 Πέρασαν ένα, δυο ή μήπως τρία, τέσσερα χρόνια, που έχω να ενημερώσω το μπλογκ «Η τέχνη των απλών αισθημάτων». Στο μεταξύ έγιναν ένα σωρό πράγματα. Φτιάχτηκαν αμέτρητες εικόνες, ασπρόμαυρες, με ράστερ ή με χρώμα, έγιναν βιβλία, αναγεννήθηκαν σειρές βιβλίων, έγιναν θεατρικά (έπαιξα κι εγώ), έγιναν συνεντεύξεις, παρουσιάσεις, ομιλίες και άλλα πολλά. Θα τα προσθέσω σιγά σιγά.

Αυτό το μπλογκ, «Η τέχνη των απλών αισθημάτων», είναι κάτι σαν ημερολόγιο εργασιών. Πολλές φορές έχω ανατρέξει εδώ για να βρω στοιχεία για κάποια ομιλία ή συνέντευξη. 

Τώρα χρειάζεται τη φροντίδα μου και σύντομα θα είναι πλήρες.

Φτιάχνω κι έναν πίνακα περιεχομένων με λινκ στις νέες προσθήκες, για όποιον ενδιαφέρεται να δει τι νέο υπάρχει και για να παρακολουθώ την πορεία τους.

Αρχίζω!

Τέτη Σώλου
19 Μαρτίου 2025

ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ

• Ένα όμορφο απόγευμα στο Ράδιο-Λοκομοτίβα
• Σε δημοτικό σχολείο της Κοκκινάς

Ένα όμορφο απόγευμα στο Ράδιο-Λοκομοτίβα

 

Σήμερα το απόγευμα συνέντευξη εφ' όλης της ύλης στο ράδιο Λοκομοίβα και στην εκπομπή V.I.T.R.I.O.L.I με οικοδεσπότη τον αγαπημένο μου Κώστα Κώτσια των εκδόσεων Ars Libri και Ars Nocturna.

Μόνο βιτριόλι δεν είμαστε! Χαμογελαστές φατσούλες!

Είπαμε πολλά, θυμηθήκαμε αρκετά, ακούσαμε μουσικές, μιλήσαμε για βιβλία, εκδόσεις, εικονογραφήσεις, κόμικς και μεταφράσεις, για τις συνεργασίες μας, δεσμευτήκαμε ότι θα κάνουμε ιδιαίτερη εκπομπή για τον Λευκάδιο Χερν, βγήκαμε σέλφι και περάσαμε όμορφα.
Με την ευκαιρία να αναφέρω ότι η γνωριμία μας οφείλεται στον Λευκάδιο Χερν – σ' αυτή τη γέφυρα ανθρώπων και πολιτισμών! Το βιβλίο με τις ιστορίες του Χερν που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ars Nocturna, γνώρισε τον μεγάλο συγγραφέα σε νεότερες ηλικίες. Εγώ είχα την ευχαρίστηση να γράψω το επίμετρο και την εργοβιογραφία του. Αργότερα η Ars Libri εξέδωσε το βιβλίο μου «Κάτι να μείνει από μένα – Πόρνες στα Βούρλα».

Κάπου στα μισά της εκπομπής έκανε guest εμφάνιση ο Γιάννος Κανελλόπουλος, πρόεδρος των Proud Seniors Greece. Προεδράρα μου!

Λίγο σκοτεινή η φωτογραφία, αλλά χαμογελάμε φωτεινά!

Το κερασάκι στην τούρτα ήταν ένα γλυκό μήνυμα που ήρθε από το Βερολίνο, λίγο πριν το τέλος της εκπομπής.

Νάστα, ευχαριστώ!

 

Σε δημοτικό σχολείο της Κοκκινιάς

Με προσκάλεσαν να επισκεφθώ το 41ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά, στην Κοκκινιά, για να κάνω εργαστήριο με τα παιδιά. Μίλησα τηλεφωνικά με έναν δάσκαλο του σχολείου, τον κ. Τρόμπατζη.
Εκείνο το απόγευμα, περίμενα τηλεφώνημα από κάποιον κύριο, σχετικά με την έκθεση «Γυναίκα και Φως», τον οποίο δεν γνώριζα, αλλά που τα όνομά του έμοιαζε με του κ. Τρόμπατζη, τον οποίο επίσης δεν γνώριζα. Αποτέλεσμα; Για ένα δυο λεπτά μιλούσαμε για διαφορετικό θέμα ο καθένας και απορούσαμε που δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε. 

Η παρεξήγηση λύθηκε με αμοιβαία γέλια και βέβαια δέχτηκα ευχαρίστως την πρόταση. Είχα πολύ καιρό να επισκεφθώ σχολείο. Ο κορονοϊός μάς στέρησε πολλά! Κι ένα από αυτά είναι η χαρά που λάμπει στα μάτια των παιδιών και η εύγλωττη έκφραση «Α, αυτό; Κι εγώ μπορώ να το κάνω!»
Ακριβώς αυτό είναι το ζητούμενο! Άλλωστε ένα τέτοιο εργαστήρι δεν είναι μάθημα και τα παιδιά δεν τα ενδιαφέρει η τέλεια ζωγραφιά. Τα ενδιαφέρει να δουν πώς γίνεται. Είναι σημαντικό να δουν κάποιον την κάνει ζωντανά, μπροστά τους. 

Με τις μικρές τάξεις το πράγμα ήταν απλό. Αν ξέρω να σχεδιάζω έναν κύκλο, ένα τετράγωνο, ένα τρίγωνο και μια γραμμή, μπορώ να σχεδιάσω ό,τι θέλω. Άνθρωπο, ζώο, αντικείμενο.

Με τις τρεις μεγαλύτερες τάξεις μπήκαμε σε βαθιά νερά. «Είναι δύσκολο να φτιάξω μια ιστορία κόμικς;»

Σίγουρα έχει κάποιες δυσκολίες, αλλά ας ξεκινήσουμε απλά για να τις αποφύγουμε. Το κόμικς χρειάζεται ένα σενάριο, ακόμα κι αν είναι το πιο απλό σενάριο του κόσμου.
Ξεκινήσαμε με κάτι πολύ απλό. Η φαντασία των παιδιών μετέτρεψε ένα συνηθισμένο πρωινό ξύπνημα σε ευχάριστη περιπέτεια, που τελείωνε με δεινόσαυρους, διαστημόπλοια και άλλα απροσδόκητα.

 

Εδώ με μία από τις δασκάλες των μεγάλων τάξεων.

Στο τέλος τα περισσότερα παιδιά μού χάρισαν τις ζωγραφιές τους. Κάποια μου είπαν με πολλή σοβαρότητα ότι θα τις κρατήσουν για να τις ολοκληρώσουν. 
Όταν χτύπησε το κουδούνι, τα παιδιά θα έβγαιναν για διάλειμμα κι εγώ μπορούσα να φύγω. Κι επειδή δεν είχαμε ξεκολλημό ούτε αυτά αλλά ούτε κι εγώ, περάσαμε μαζί και το διάλειμμα. 

Ενώ τα παιδιά ζωγράφιζαν ανθρώπους και ζώα,
ο δάσκαλός τους, ο πάτερ Ανδρέας, κρατούσε σημειώσεις.

Καλή χρονιά!

 

Στο καλό, αγαπημένη Αγγελική Βαρελλά!

Έμεινα ακίνητη στη θέση μου, όταν διάβασα το μήνυμα ότι η Αγγελική Βαρελλά έφυγε. Σηκώθηκα ύστερα από ώρα κι έφτιαξα έναν καφέ. Άναψα ένα τσιγάρο.

Όταν πέθανε ο άντρας της, μου χάρισε τον αναπτήρα του. «Επειδή είχατε συμπάθεια μεταξύ σας και για να θυμάσαι ότι ο Μίμης έφυγε απ' το κάπνισμα».

Αν ψάξω στα χαρτιά μου, θα βρω σημειωμένες διάφορες ατάκες που μου έλεγε όταν μιλούσαμε στο τηλέφωνο. Στα τριάντα τέσσερα χρόνια που γνωριζόμαστε, μου είπε ιστορίες που έχουν φωλιάσει στη μνήμη μου. Η Ξάνθη, το ταξίδι με το τρένο, η ορφάνια, η νονά, το φουστάνι, η αβιταμίνωση, τα κεράσια...

«Είδα τη ζοφερή πραγματικότητα. Και είδα πώς πρέπει να ζήσω, πώς να ευχαριστηθώ».

Με τα «Καλοκαιρινά» της μπήκα στον χώρο της εικονογράφησης. Ήταν μια συνεργασία γεμάτη ενθουσιασμό, που κράτησε δυο ή τρία χρόνια. Και ήταν μόνον η αρχή!

Τα «Καλοκαιρινά» δεν σταμάτησαν ποτέ να κυκλοφορούν. Με αυτά έχουν μεγαλώσει τα παιδιά που σήμερα είναι γονείς παιδιών που διαβάζουν «Καλοκαιρινά». Είναι ιστορικά βιβλία!

Πέρσι οι εκδόσεις Πατάκη αποφάσισαν να τα φρεσκάρουν, να τα αναμορφώσουν. Η Έλενα Πατάκη ανέθεσε το έργο στη Βασιλική Νίκα και σ' εμένα.

Η εργασία κράτησε μήνες. Μιλούσα με την Αγγελική στο τηλέφωνο και της έλεγα πώς προχωράμε.

Ενδιαφερόταν, ρωτούσε, χαιρόταν, αλλά ένιωθα πως ένα κομμάτι της απουσίαζε. Τότε ήταν που αισθάνθηκα ένα τσίμπημα στην καρδιά. Σιγά σιγά, γλυκά γλυκά έφευγε.

Τελευταία φορά μιλήσαμε τον Δεκέμβρη.

«Μετά τα 90, κάθε μέρα που περνάει είναι μια μέρα που στάθηκα τυχερή».

Το κέφι της, το χιούμορ της και η αγάπη της για τη ζωή ήταν τα όπλα της, μέχρι το τέλος. Και η αισιοδοξία της που, όπως έλεγε, ήταν δώρο του Θεού.

Και κοίτα ένα παράξενο! Τόσα χρόνια την έλεγα «κυρία Βαρελλά» και της μιλούσα στον πληθυντικό. Και τώρα τη λέω Αγγελική.

Απόψε που είναι η πρώτη βραδιά ανάμεσα στους άλλους αγγέλους.

Ελπίζω εκεί να υπάρχουν άφθονες κερασιές!

«Κάτι να μείνει από μένα» – Πόρνες στα Βούρλα, β’ έκδοση

Περάσαμε μπουνάτσες και καραντίνες μέχρι να φτάσουμε στο τυπογραφείο. Το βιβλίο ήταν εξαντλημένο πολύ καιρό. Τώρα κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Περίπλους, σε δεύτερη έκδοση, ελαφρώς επαυξημένη και βελτιωμένη και με νέο εξώφυλλο. Η φωτογραφία και αυτού του εξωφύλλου είναι μία από τις σπάνιες απεικονίσεις των Βούρλων που υπάρχουν.

Όσοι θέλετε να το διαβάσετε και δεν το βρίσκατε, τώρα θα το βρείτε εύκολα στα βιβλιοπωλεία.

Βάζω ΕΔΩ τον σύνδεσμο από τον ιστότοπο των Εκδόσεων Περίπλους, με παρουσίαση 

του βιβλίου, απόσπασμα και βιογραφικό μου.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Πόρνες όλων των ηλικιών, αγαπητικοί, μαχαιρώματα, ναυάγια της ζωής, ναρκωτικά, αλκοόλ, εγκλεισμός, ξύλο, βρόμα, αστυνόμευση, αλλά και συμπόνια συνθέτουν το σκηνικό αυτού του μπορντέλου-στρατώνα. Από κει πέρασαν σαν αγαπητικοί μεγάλοι ρεμπέτες, όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Ανέστης Δελιάς. Από τις ιστορίες των γυναικών άντλησε έμπνευση ο Νίκος Καββαδίας.

Το μπορντέλο των Βούρλων ήταν μια κερδοσκοπική επιχείρηση και ένα διαρκές έγκλημα κατά των έγκλειστων γυναικών. Εργολάβοι, επιχειρηματίες, πολιτικοί, τραπεζίτες, ο δήμος του Πειραιά και η αστυνομία ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για τη δημιουργία και τη διατήρηση αυτού του αίσχους επί εξήντα χρόνια.

Τα Βούρλα ήταν ο πάτος στην ιεραρχία του αγοραίου έρωτα. Πιο κάτω ήταν τα σλέπια, τα λαμαρινάδικα και ο θάνατος από την πείνα ή την παλιαρρώστια.

Το βιβλίο «Κάτι να μείνει από μένα»–Πόρνη στα Βούρλα προσπαθεί ν’ ανασυστήσει το σκηνικό των Βούρλων και του τρόπου λειτουργίας τους στη δεκαετία του ’30, μέσα από πληροφορίες, σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες των εφημερίδων της εποχής και ιστορίες των έγκλειστων γυναικών.

Είναι ένας φόρος τιμής στις γυναίκες των Βούρλων, που η διπλή ηθική της κοινωνίας και της πολιτείας τις είχε καταδικάσει, με τον εγκλεισμό και την πορνεία, να ξεχάσουν ότι είναι ανθρώπινα πλάσματα. Ο καημός τους και η μεγάλη τους αγωνία ήταν κάτι να μείνει για να θυμίζει τη βασανισμένη τους ύπαρξη, όταν αυτές θα έχουν φύγει από τη ζωή.

Τέτη Σώλου

Απρίλιος 2022

Επανάληψη του ντοκιμαντέρ «Βούρλα» στην ΕΡΤ2

Kλείστε τις τηλεοράσεις για να μπορέσετε να σκεφτείτε. Απόψε όμως, Κυριακή 25-10-2020, στις 21.00 ανοίξτε τις στην ΕΡΤ2. Θα προβληθεί ξανά το ντοκιμαντέρ «Βούρλα» της σειράς «Στέκια». 

Εξαιρετικό ντοκιμαντέρ, που δίνει άφθονες πληροφορίες για το τεράστιο μπορντέλο της Δραπετσώνας, που έφτιαξε ο δήμος του Πειραιά και λειτούργησε επί εξήντα χρόνια, φρουρούμενο από την αστυνομία.

Μιλούν διάφοροι μελετητές κι ερευνητές.

Συμμετέχω κι εγώ με την ιδιότητα της συγγραφέα του βιβλίου «Κάτι να μείνει από μένα-Πόρνες στα Βούρλα».

Μένουμε σπίτι

Βούρλα – Πάμε για δεύτερη έκδοση!

To φουμπου μου θύμισε ότι πριν από δύο χρόνια, τέτοιες μέρες, έγινε η πρώτη ομιλία-παρουσίαση του βιβλίου «Κάτι να μείνει από μένα-Πόρνες στα Βούρλα». Ακολούθησαν κι άλλες. Το βιβλίο έχει εξαντληθεί και πάει για δεύτερη έκδοση, με βελτιώσεις και προσθήκες. Το θέμα δεν εξαντλείται. Ακόμα και στις μέρες μας και παρ' όλες τις έρευνες που έχουν γίνει κι έχουν φέρει στο φως στοιχεία, το θέμα εξακολουθεί να είναι για κάποιους ταμπού και για κάποιους άλλους ένοχο μυστικό.

Τι άλλαξε από κείνα τα χρόνια; Τι και αν σήμερα δεν λέμε πόρνες ή ιερόδουλες, αλλά σεξεργάτριες; Η απάνθρωπη πραγματικότητα είναι ίδια-ολόιδια κι ας έχουν περάσει δεκαετίες από τότε που τα Βούρλα έπαψαν να είναι ένα τεράστιο μπορντέλο. Η διπλή αντίληψη της ηθικής έχει βαθιές ρίζες. Οι άθλιοι εξακολουθούν να πλουτίζουν εμπορευόμενοι ανθρώπους, μόνον που σήμερα λέγεται trafficking και σπανίως σωματεμπορία. 

Στην έρευνά μου είδα τα Βούρλα ανθρωποκεντρικά και μέσα από ψάξιμο σε εφημερίδες της εποχής. Με είχε τόσο συνεπάρει το θέμα, που όταν έψαχνα κι έγραφα, ζούσα συγκλονισμένη σε μια άλλη πραγματικότητα.

Δεν είμαι μόνον εγώ που αισθάνομαι έτσι. Τα Βούρλα συγκινούν νεότερους ανθρώπους, καλλιτέχνες, και προσεγγίζονται μέσα από διάφορα είδη τέχνης. Κάποιοι ετοιμάζονται και γράφουν, εμπνέονται και δημιουργούν. Τα κείμενα που διαβάζω με στέλνουν... αδιάβαστη. Το βιβλίο στάθηκε πηγή έμπνευσης και μπούσουλας για μια καινούργια δουλειά, που φτιάχνεται τώρα, από νέους ανθρώπους. Μαζί σας, παιδιά! Είναι χαρά μου να συμμετέχω.

Οι γυναίκες των Βούρλων εδώ και χρόνια δεν ζουν πια. Η φωνή τους, που πνιγόταν μέσα από την πανύψηλη μάντρα, ογδόντα χρόνια μετά, δυναμώνει.

Ναι, κορίτσια, κάτι έμεινε από σας!

Ο Μάρτης που έφυγε πριν από τέσσερις Μάηδες

Όταν έφυγε ο Μάρτης, μου έλειψε το γνοιάξιμό του. Ακόμα και ξαπλωμένος, χωρίς να σηκωθεί, χωρίς να κινηθεί, παρατηρούσε και νοιαζόταν. «Πού πάει η κυρά μου;» Ναι, ήμουν ο κόσμος του. Κι ένας ολόκληρος κόσμος έσβησε μαζί του.

Στο Λουτράκι ήταν η καλύτερή του. Πώς καμάρωνε όταν τον χτένιζα για να πάμε στο καφέ του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού ή τη βραδινή βόλτα στο νυφοπάζαρο! Του έλεγα «Είσαι όμορφος». Το καταλάβαινε και η χαρά του ήταν διπλή. 

Ένα θεατρικό στηριζόταν ακριβώς σ' αυτό. Πόση χαρά δίνεις, αν πεις στον άλλον τη μαγική φράση «Eίσαι όμορφος». Από κει το έμαθα.

Όταν έπρεπε να κάνει θεραπεία, δεν χρειαζόταν να του ανοίξω το στόμα και να βάλω το χαπάκι βαθιά στον λάρυγγα, όπως γίνεται συνήθως με τα σκυλιά. Ο ίδιος μου έδειξε τον τρόπο. Απλώς άνοιγε το στόμα του, έβαζα το χαπάκι στη γλώσσα του κι εκείνος το κατάπινε. Με τη συνθηματική φράση «Kαι τώρα ο Μάρτης θα πάρει το φαρμακάκι του, θα πάρει το γιατρικό του», ο Μάρτης ερχόταν χαρούμενος, στεκόταν δίπλα μου και άνοιγε το στόμα. Έφευγε όταν είχα σιγουρευτεί ότι το είχε καταπιεί.