Οι δρόμοι της Αθήνας

Η Ακρόπολη και το Ηρώδειο

Μέχρι το 1834 που ορίστηκε επίσημα πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, η Αθήνα δεν ήταν παρά ένα μεγάλο χωριό χτισμένο γύρω από την Ακρόπολη. Είχε δέκα με δώδεκα χιλιάδες κατοίκους και οι περιοχές που σήμερα σφίζουν από κίνηση, τότε δεν ήταν παρά περιβόλια και ρέματα. Στις στήλες του Ολυμπίου Διός έβοσκαν κοπάδια. Οι δρόμοι, όπου υπήρχαν, δεν ήταν παρά χωματόδρομοι.

Στις στήλες του Ολυμπίου Διός

Εκείνη την εποχή φτιάχτηκαν τα σχέδια της καινούργιας πόλης από δύο αρχιτέκτονες, τον Σταμάτη Κλεάνθη και τον Σάουμπερτ. Στα σχέδια η πόλη είχε φαρδιούς δρόμους, που διακόπτονταν κάθε τόσο από ωραίες πλατείες. Μάλιστα, υπήρχε πρόβλεψη να μην οικοδομηθεί η περιοχή της κλασικής Αθήνας, για να είναι εύκολο το έργο της ανασκαφής. Όμως, τα σχέδια των δύο αρχιτεκτόνων ανατράπηκαν με τη μεσολάβηση του πατέρα του Όθωνα κι έτσι άρχισε η ασύδοτη δόμηση της πόλης.
Οι μεγάλοι δρόμοι της πόλης ήταν γνωστοί με τα ονόματά τους: οδός Σταδίου, Ακαδημίας, Πανεπιστημίου, Ερμού κ.λπ. Τυπικά είχαν ονοματοδοτηθεί και οι μικροί δρόμοι. Όμως, οι Αθηναίοι, όταν ήθελαν να δώσουν τη διεύθυνσή τους, χρησιμοποιούσαν ως σημεία αναφοράς μνημεία, πλατείες και εκκλησίες: «Μένω στο μεγάλο σπίτι πίσω από τον Άγιο Φίλιππο».
Οι δρόμοι παρέμεναν χωματόδρομοι. Τον χειμώνα καθημερινός εχθρός της νοικοκυράς ήταν η λάσπη και το καλοκαίρι η σκόνη. Για να καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός, έριχναν νερό στο δρόμο. Αργότερα περνούσε η ποτίστρα, ένα όχημα του δήμου που κατάβρεχε.
Ανάλογα με το μέγεθός τους οι δρόμοι λέγονταν λεωφόροι, οδοί, σοκάκια, δημοσιές και αλάνες.
Σιγά σιγά άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτοι στρωμένοι δρόμοι, στην αρχή με πέτρα και στο τέλος με άσφαλτο. Όμως, η ασφαλτόστρωση των δρόμων της πόλης είναι έργο των τελευταίων σαράντα χρόνων.

Η οδός Πατριάρχου Ιωακείμ

Τα πεζοδρόμια δεν ήταν απαραίτητα στους πεζούς, γιατί στους δρόμους κυκλοφορούσαν μόνιππα και λαντό. Τα αυτοκίνητα κάνουν την εμφάνισή τους στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1920 η Αθήνα έχει τριάντα χιλιάδες κατοίκους και 80 αυτοκίνητα.
Οι πρώτες πινακίδες με τα ονόματα των δρόμων ήταν εμαγιέ, με λευκά γράμματα σε σκούρο μπλε φόντο, βιδωμένες στα γωνιακά κτίρια. Αργότερα το εμαγιέ αντικαταστάθηκε από ελαφρύ μέταλλο. Αραιά και πού μπορεί να συναντήσει κανείς μαρμάρινη ταμπέλα με ανάγλυφο το όνομα του δρόμου. Σήμερα σε πολλές περιοχές της Αθήνας άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους ταμπέλες γερμανικού τύπου, δηλαδή πάσσαλοι στερεωμένοι πάνω στο πεζοδρόμιο με την πινακίδα στο πάνω μέρος τους.

Ξέρετε ότι...
... η οδός Σταδίου ονομάστηκε έτσι επειδή στο αρχικό σχέδιο των Κλεάνθη και Σάουμπερτ προβλεπόταν ότι θα συνέδεε την Ομόνοια με το Στάδιο;

... σε ένα από τα πρώτα σχέδια για τη δόμηση της Αθήνας, ένας γερμανός αρχιτέκτονας, ο Σίνκελ, πρότεινε να χτιστούν τα ανάκτορα που θα στέγαζαν τον Όθωνα κι αργότερα τους άλλους βασιλιάδες, πάνω στην Ακρόπολη;

... τα κουρεία στην Αθήνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα τα έλεγαν μπαρμπέρικα ή μπαρμπεριά. Το ξύρισμα στοίχιζε 10 δεκάρες και το κούρεμα 15.

... οι κουρείς εκτός από το κούρεμα και το ξύρισμα είχαν και μια άλλη αποστολή. Έβγαζαν δόντια. Όταν κάποιος Αθηναίος πήγαινε στο κουρείο, άκουγε την εξής ερώτηση: «Κούρεμα, ξύρισμα ή δόντι;».

... τα κουρεία δεν είχαν ταμπέλες. Είχαν απέξω κούτες με πετσέτες και τα βγαλμένα δόντια των πελατών.

... τα καλλυντικά του κουρείου ήταν το ανθόνερο, το ξίδι και η μαντέκα, ένα παρασκεύασμα από χοιρινό λίπος που έβαζαν στα μαλλιά και στο μουστάκι.

Σελίδες που δημοσιεύτηκε

ΚΛΙΚ