Ενότητα 1η: Εκ των έσω
Ποια παιδική σας ανάμνηση παραμένει ανεξίτηλη;
Ήταν πολύ σημαντική η στιγμή που συνειδητοποίησα, έστω και αν τότε δεν ήξερα να το εκφράσω με λόγια, ότι έχω ρίζες. Αυτή η γνώση μαζί με την αδιαπραγμάτευτη αγάπη των ανθρώπων του μικρού μου κόσμου μου έδωσαν σιγουριά, δύναμη και ορίζοντες.
Και ως ενήλικη; Τι είναι αυτό που συχνά πυκνά ανασύρετε στη μνήμη σας και αποτελεί πάντα ένα καλό εφαλτήριο για το μέλλον;
Δεν ξεχνάω κάποιες συνάξεις γύρω από ένα καλοστρωμένο τραπέζι όπου άνθρωποι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, πολλές φορές με διαφορές από αυτές που δημιουργούν έχθρα και διχασμό, μου έμαθαν με το γλέντι πώς το τραγούδι ελευθερώνει την ψυχή, πόσα μπορεί να εκφράσει ένας χορός, τι μεγάλη δύναμη έχει το αστείο, τι θα πει μεράκι και τι σπουδαίο πράγμα είναι η συνείδηση στον άνθρωπο.
Κι ακόμα δεν ξεχνάω τη συμβουλή που μου έδωσε ο εκδότης της εφημερίδας Ιλερί (Εμπρός) στα φοιτητικά μου χρόνια στην Κομοτηνή. «Όταν θα αποτυχαίνεις, θα βάζεις το κεφάλι κάτω και θα ξαναζωγραφίζεις». Πείσμα; Όχι. Αφοσίωση.
Εκλάμψεις, αναλαμπές; Συνήθως με ποιον τις μοιράζεστε;
Ένα αστείο, μια ιστορία, μια ανάμνηση, μια σκέψη, μια ιδέα θα τη μοιραστώ με φίλους που έχουμε κοινούς κώδικες επικοινωνίας. Θα ξεκαρδιστούμε, θα δακρύσουμε, θα αυτοσαρκαστούμε, θα μοιραστούμε, θα θυμηθούμε, θα ονειρευτούμε και θα πάμε ένα βήμα πιο πέρα. Αυτές οι μικρές απολαύσεις είναι που με κάνουν ύστερα να μπορώ να μοιράζομαι «το άστραμα της στιγμής» σιωπηλά με το χαρτί.
Ο άνθρωπος, ανέκαθεν, ως οντότητα ζει ανάμεσα σε πειρασμούς. Ασπίδες έχουμε;
Τι είναι ο πειρασμός; Είναι αυτό που θέλει να σε παρασύρει, να σε χειραγωγήσει για να σε μεταλλάξει σε μια μορφή που δεν εκτιμάς; Φοβερό! Ο καθένας δίνει διαφορετικό ορισμό στον πειρασμό και ο καθένας μας κυοφορεί τους πειρασμούς του. Είναι τα πράγματα που επιμένει ν’ αγνοεί, που φοβάται ν’ αντιμετωπίσει, που νομίζει ότι γνωρίζει, που καταπιέζει… Όλα αυτά που έχουν τη δύναμη να χωρίσουν τον άνθρωπο από το όραμά του. Μεγάλος κίνδυνος! Μέσα στον καθένα μας βρίσκεται και η προστασία του. Ασπίδα είναι η ίδια η συνείδηση, το θεμέλιο του ανθρώπου.
Τι σας προσγειώνει απότομα;
Άμα έχεις φτερά και πετάς, είσαι μια χαρά! Βέβαια μπορεί να σε προσγειώσει απότομα μια ντουφεκιά που θα βρει τον στόχο της. Τότε πάει, τελείωσε η πτήση!
Αλλά υποθέτω ότι η ερώτηση έχει το νόημα τι με χαλάει. Η καπατσοσύνη που προσβάλει την εξυπνάδα, η αγένεια που προσποιείται την ευθύτητα, η μισαλλοδοξία που εμποδίζει την πρόοδο των άξιων ανθρώπων... Όλα αυτά τα ελαττώματα που έφτασαν να καλλιεργούνται σαν αρετές γιατί λείπει η ουσιαστική παιδεία. Η Αγάπη.
Δώστε μου ένα λόγο για ν’ αγαπήσει κανείς τη μέρα.
Είμαστε ζωντανοί και μπορούμε να δούμε τη ζωή ως δώρο; Ορίστε ο λόγος! Ο άνθρωπος που δεν θεωρεί τη ζωή δεδομένη είναι αυτός τα έχει βρει με τον εαυτό του, που νιώθει ευγνωμοσύνη για τον αέρα που τον δροσίζει, το νερό που τον ξεδιψάει... βρίσκει χαρά στον συνάνθρωπό του κι έχει τη δύναμη ν' αναζητάει την ευτυχία.
Σε ποια εποχή συναντάμε την αληθινή Τέτη, όπου συμμετέχουν σε αυτό που ζει όλα τα μέρη του σώματος (σώμα, μυαλό, ψυχή);
Όσο αυτά τα τρία δουλεύουν αρμονικά μαζί, αγκαλιάζω το φως και τη ζωή, τον έρωτα και τη δημιουργία. Κάθε όμορφο σκίτσο που έχω φτιάξει, κάθε όμορφο κείμενο που έχω γράψει είναι μια εκδήλωση της ερωτικής σχέσης μ' αυτό που κάνω και με συναρπάζει, και ένα ευχαριστώ γι' αυτό που ζω.
Ποια είναι η ραχοκοκαλιά της ζωής;
Η Αγάπη, όπως απλά και συγκλονιστικά την περιγράφει η πρώτη προς Κορινθίους επιστολή του αποστόλου Παύλου.
Ενότητα 2η: H τέχνη της γραφής
Από τα είδη του λόγου, ποιο σας συγκινεί/συναρπάζει περισσότερο;
Ναι σε όλα. Κάθε είδος είναι μια διαφορετική απόλαυση και όλες μου είναι απαραίτητες. Αδύνατον να διαλέξω. Βρίσκω την ανάγνωση ενός λεξικού εξίσου συναρπαστική με την ανάγνωση ενός μυθιστορήματος. Στο πανεπιστήμιο έβρισκα συναρπαστικά και τα νομικά βιβλία. Εντάξει, όχι όλα! Κάθε βιβλίο είναι μια πύλη σ' έναν παράλληλο κόσμο.
Ωστόσο ας μιλήσω για την τελευταία δεκαετία που το ενδιαφέρον μου έχει τραβήξει ο Λευκάδιος Χερν. Μεταφράζοντας τα έργα του ανακάλυψα ξανά τις μικρές ιστορίες, που με την ευγενική γραφή αυτού του οικουμενικού συγγραφέα φέρνουν τον αναγνώστη σε επαφή με την άγνωστη ομορφιά της ιαπωνικής ψυχής, με πανανθρώπινες αξίες πέρα από τον χρόνο και τα σύνορα και δημιουργούν γέφυρες ανάμεσα σε δύο πανάρχαιους πολιτισμούς: τον ελληνικό και τον ιαπωνικό. Μέσα από τα παμπάλαια χαϊκού που διέσωσε ο Λευκάδιος γνώρισα και αγάπησα μια ποίηση που είναι ζωγραφική με λέξεις.
Υπάρχει λογοτεχνικός ήρωας του οποίου το γραφτό της μοίρας θα αλλάζατε;
Παρασυρμένη από τη συγκίνηση της ανάγνωσης και από τα προσωπικά βιώματα της εποχής, πολλές φορές έχω ονειροπολήσει διαφορετική μοίρα για κάποιους ήρωες και διαφορετική εξέλιξη στις ιστορίες. Όμως, από ένα καλογραμμένο έργο ο ήρωας αναδύεται ολοζώντανος και μαζί μ’ αυτόν και η μοίρα του. Ο χαρακτήρας του είναι η μοίρα του. Κι αυτό μου προκαλεί δέος. Η παραμικρή αλλαγή μεταβάλλει τον ήρωα σε απομίμηση του αυθεντικού. Οι απομιμήσεις δεν αντέχουν στον χρόνο.
Αν η Οφηλία είχε ψιθυρίσει στον Άμλετ μία και μόνο φράση: «Μη δίνεις σημασία σ' αυτά που λέω, γιατί πίσω από την κουρτίνα κρυφακούει ο πατέρας μου», η ιστορία θα τελείωνε διαφορετικά. Αλλά τότε ο «Άμλετ» θα ήταν μια περιπέτεια εποχής με φαντάσματα, μονομαχίες και happy end και όχι ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Η γραφή απαιτεί πειθαρχία ή λειτουργεί αυτόματα;
Όταν γράφεις για την προσωπική σου εκτόνωση ή ευχαρίστηση, μπορείς να γράφεις όπως θέλεις. Αυτό όμως αφορά μόνον εσένα. Όταν επιθυμείς το κείμενό σου να ενδιαφέρει και άλλους ανθρώπους, όσο μεγάλο και αν είναι το ταλέντο, πειθαρχεί σε κάποιους κανόνες. Οι κανόνες δεν είναι ατσάλινοι. Η δύναμη του έργου μπορεί να τους σπάσει και ο δημιουργός ξέρει ποιους κανόνες έχει παραβεί. Όσο συστηματική είναι η πειθαρχία, άλλο τόσο συστηματική μπορεί να είναι η... παρανομία.
Όσον αφορά την πειθαρχία στον τρόπο εργασίας, θα αναφέρω τον αγαπημένο μου συγγραφέα. Αφού είχε συγκεντρώσει ερευνώντας και ταξιδεύοντας το υλικό του, όταν έγραφε το βιβλίο του σηκωνόταν νωρίς το πρωί, περιποιόταν τον εαυτό του, ντυνόταν όμορφα, έτρωγε πρωινό και εργαζόταν με αυστηρό ωράριο, παρόλο που εργαζόταν στο σπίτι του.
Επιλέγετε ένα καλοξυσμένο μολύβι ή μια καινούργια γραμματοσειρά ενός πολυμέσου, για να ζυμώσετε το χρόνο, τον τόπο, τους ήρωες ως πρώτη επαφή με τη σελίδα;
Το μολύβι είναι ένα εργαλείο και ο υπολογιστής είναι ένα άλλο. Η κάθε εργασία θέλει το εργαλείο της.
Για τα σκίτσα και τα κόμικς ένα φύλλο χαρτί κι ένα μολύβι (το προτιμώ μηχανικό) είναι αυτά που χρειάζομαι όταν θέλω να φέρω μια ιδέα στο φως. Με αδρές γραμμές, με διαγραφές και διορθώσεις, σχηματίζω την πρώτη εικόνα της ιδέας μου. Κι αυτό μπορεί να γίνει οπουδήποτε. Στο σχεδιαστήριο, στο καφέ, στον σταθμό του τρένου…
Όταν γράφω κάποιο άρθρο ή μεταφράζω, χρησιμοποιώ απευθείας τον υπολογιστή. Καθαρό πληκτρολόγιο, αλέκιαστη οθόνη, μια ευανάγνωστη γραμματοσειρά και πάντα στο γραφείο της βιβλιοθήκης με κλειστή την πόρτα.
Ας π(ι)ούμε μαζί έναν αγαπημένο σας στίχο/φράση/απόσπασμα από την εγχώρια ή παγκόσμια λογοτεχνία.
«Το φως του χαμόγελου της μητέρας θα επιζήσει πέρα από τον ήλιο μας και το σκίρτημα του φιλιού της θα διαρκέσει πέρα από το σκίρτημα των άστρων, η γλυκύτητα του νανουρίσματός της θα επιζήσει σε νανουρίσματα κόσμων που δεν έχουν ακόμα εξελιχθεί, η τρυφερότητα της πίστης της θα ζωηρέψει τη φλόγα των προσευχών προς τους οικοδεσπότες άλλων ουρανών –σε θεούς πέρα από τον χρόνο. Και το νέκταρ του στήθους της ποτέ δεν χάνεται, αυτό το λευκό ρυάκι θα κυλάει για να θρέψει τη ζωή μιας ανθρωπότητας πιο τέλειας από τη δική μας, όταν ο Γαλαξίας που απλώνεται πάνω από τη νύχτα μας, θα έχει χαθεί για πάντα στο διάστημα».
Λευκάδιος Χερν, απόσπασμα από το δοκίμιο «Ρεμβασμός», (Κοττό, μτφ.: Τέτη Σώλου, 2014)
Ενότητα 3η: Μια φράση ασυμπλήρωτη
(Ένα μικρό λογοπαίγνιο με αφορμή τον τίτλο βιβλίου «Να ζεις, να αγαπάς και να μαθαίνεις» του Δρ. Φελίτσε Λεονάρντο Μπουσκάλια)
Να ζεις, να αγαπάς, να μαθαίνεις και να ελπίζεις πως…
Δεν μου φαίνεται ασυμπλήρωτη η φράση. Μάλιστα, θα αφαιρούσα την τελευταία λέξη και τις τρεις τελείες. Να ζεις, ν’ αγαπάς, να μαθαίνεις και να ελπίζεις.
Υ.Γ.: Οι ταινίες κρύβουν μέσα στη συντομία τους μεγαλειώδεις πανανθρώπινες αξίες. Υπάρχει κάποια την οποία, από πλευράς σεναρίου, μας παροτρύνετε να δούμε;
Αν μου επιτρέπετε, θα διαλέξω τρεις.
Ο Φανούρης και το σόι του. Είναι μια ιστορία γεμάτη καλοσύνη, με απλά αισθήματα και ξεκάθαρες αξίες που διαδραματίζεται σε μια αθηναϊκή γειτονιά της δεκαετίας του ’50.
Χαρακίρι (Seppuku), συγκλονιστική ιαπωνική ταινία για την κατάπτωση των ηθικών αξιών και την υποκρισία της εξουσίας, την τιμή, τον ξεπεσμό και την εκδίκηση, που μας προβληματίζει πάνω στην παράδοση με επίκεντρο την τελετουργία του πανάρχαιου θεσμού του χαρακίρι.
Γερτρούδη (Gertrude), μια γυναίκα που ζει την απόλυτη αγάπη, αρνείται έναν σύζυγο και δύο εραστές για να ζήσει την υπόλοιπη ζωή της μόνη. Η Γερτρούδη θα γράψει στον σταυρό του τάφου της Amor omnia, η αγάπη είναι το παν. Η ταινία έχει χαρακτηριστεί ως «μία από τις πιο αληθινά φεμινιστικές ταινίες στην ιστορία του σινεμά».
Δείτε ολόκληρο το αφιέρωμα στο Book Tour Magazine
Η ανάρτηση στο fb
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου