Μαρίνα Σούνογλου: « Μία εικόνα, χίλιες λέξεις». Τελικά, ποια σχέση υπάρχει μεταξύ της συγγραφής με λέξεις και της «συγγραφής» με εικόνες; Ποιος ο ρόλος του/της εικονογράφου;
Τέτη Σώλου: Να κάνει το βιβλίο ένα περιβάλλον ευχάριστο στο μικρό αναγνώστη. Μιλάω για την εικονογράφηση παιδικού βιβλίου, γιατί στην εικονογράφηση για ενήλικο κοινό το πράγμα είναι διαφορετικό, κι αν δεν υπήρχαν τα κόμικς, θα ήταν μάλλον ανύπαρκτο. Η εικονογράφηση δίνει μορφή στο κείμενο, το περιγράφει, το σχολιάζει, προσθέτει τη διάσταση που λείπει, ζωντανεύει τους χαρακτήρες δημιουργώντας αναγνωρίσιμους ήρωες και χτίζει έναν μικρόκοσμο για να τον εξερευνήσει ο αναγνώστης και μέσα από αυτόν να διεισδύσει στο κείμενο. Δίνει μια μορφή οργάνωσης και ανάγνωσης, που ταιριάζει στην εποχή και στον αναγνώστη. Όσο πιο ενδιαφέρων και οικείος γίνει αυτός ο μικρόκοσμος, όσο περισσότερη ελευθερία και διεξόδους δίνει, τόσο το καλύτερο για το βιβλίο και για τον αναγνώστη. Ο εικονογράφος σε τούτο μοιάζει με τον ζωγράφο: δεν ψάχνει να εκφραστεί, αλλά να εκφράσει. Τι; Πράγματα που ενδιαφέρουν όλους τους ανθρώπους, μορφοποιώντας την ιστορική στιγμή και εκφράζοντας αλήθειες όσο γίνεται πιο πανανθρώπινες. Βασικό εργαλείο για τον εικονογράφο είναι το καλό κείμενο, και γνώρισμα του καλογραμμένου κειμένου είναι η ελευθερία που αφήνει στην εικόνα. Οι χαρακτήρες ενός καλού κειμένου βγαίνουν ανάγλυφοι και εμπνέουν τον εικονογράφο.
Μαρίνα Σούνογλου: Η εικονογράφηση έπεται πάντα του κειμένου ή δύναται και το αντίστροφο;
Τέτη Σώλου: Το σκοπούμενο είναι η εικόνα και το κείμενο να είναι αναπόσπαστα δεμένα στο βιβλίο που θα προκύψει. Χρονικά η εικονογράφηση ακολουθεί το κείμενο. Μου έχει τύχει να εμπνευστεί ένας συγγραφέας από κάποιο σκίτσο (μια σκηνή ή έναν ήρωα) και να γράψει ένα κείμενο. Ωστόσο, όταν εικονογραφήθηκε αυτό το κείμενο, η εικονογράφηση ακολούθησε τη γνωστή διαδικασία, ασχέτως της πηγής έμπνευσης. Μία μόνο φορά είδα να γράφεται βιβλίο πάνω σε μία έτοιμη εικονογράφηση. Προέκυψε από τη διάλυση μιας συνεργασίας και η εικονογράφηση ήταν πολύ όμορφη για να πάει χαμένη. Ανατέθηκε, λοιπόν, σε μία συγγραφέα το δύσκολο έργο να γράψει το καινούργιο κείμενο που έδεσε τις εικόνες.
Μαρίνα Σούνογλου: Από πού εμπνέεσαι και ποιες μεθόδους χρησιμοποιείς για να απελευθερώσεις την δημιουργικότητά σου;
Τέτη Σώλου: Βασικό, βασικότατο είναι το κείμενο. Παρ’ όλο που η μεγάλη παραγωγή βιβλίων που είχαμε τα τελευταία χρόνια θα μας οδηγούσε στη σκέψη ότι υπάρχει αφθονία καλών κειμένων, στις μέρες μας η γενική διαπίστωση ότι «βγήκε και πολλή σαβούρα» μάς φέρνει μπροστά στη δυσάρεστη πραγματικότητα ότι τα καλά κείμενα, που έγιναν καλά λογοτεχνικά βιβλία, ήταν λίγα. Το λέω και το ξαναλέω, ο καημός του εικονογράφου είναι το καλό κείμενο. Αυτό γίνεται και πηγή έμπνευσης και εργαλείο. Θεωρώ ότι είναι πολύ σπουδαίο να δημιουργήσει ο εικονογράφος στενή σχέση με τον κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά. Να τον γνωρίσει καλά και να τον κάνει δικό του άνθρωπο, για να μπορέσει να τον περιγράψει και να αποδώσει κινήσεις, συναισθήματα, ατμόσφαιρα. Αυτό το καταφέρνω κάνοντας προσχέδια, σκιτσάροντας και σβήνοντας, φτιάχνοντας και χαλώντας, παίζοντας και μελετώντας, και γενικά περνώντας ένα μεγάλο διάστημα «διαλόγου» με το κείμενο και τους ήρωες. Όταν φτιάχνω ένα βιβλίο, μπαίνω στη θέση του αναγνώστη, δηλαδή του παιδιού που ζει στον ακατανόητο κόσμο των μεγάλων, οι οποίοι με διάφορους τρόπους δυσκολεύουν τη ζωή. Είναι πολύ σοβαρή υπόθεση να μιλάς στα παιδιά, γιατί τα παιδιά καταλαβαίνουν με την καρδιά. Τους αρέσουν τα ξεκάθαρα πράγματα, τα έντονα συναισθήματα και οι μικρές... παρανομίες. Και στον εικονογράφο το ίδιο. Για παράδειγμα: Το συννεφάκι του κόμικς που σπάει έναν διάλογο ξεφυτρώνοντας στη μέση μιας ήρεμης σελίδας και διεκδικώντας χώρο, σαν συμπεριφορά της καθημερινής ζωής μπορεί να ερμηνευτεί ως έλλειψη καλών τρόπων «σουτ, μην διακόπτεις!», στο βιβλίο, όμως, είναι ένα «ουφ!» ανακούφισης και μία διέξοδος. Εργαλεία μου λοιπόν, είναι η αρχιτεκτονική του βιβλίου, που ορίζει το απαραίτητο πλαίσιο, το χιούμορ και τα στοιχεία του κόμικς που σπάνε αυτό το πλαίσιο.
Μαρίνα Σούνογλου: Εάν είχες την δυνατότητα να εικονογραφήσεις εκ νέου κάποιο από τα βιβλία σου, ποιό θα ήταν αυτό και γιατί;
Τέτη Σώλου: Όταν έχεις κάνει όσα πρέπει και όσα μπορείς, είτε σου αρέσει το αποτέλεσμα είτε όχι, ο κύκλος έχει κλείσει. Αναρωτιέμαι ποια συνθήκη θα τον έκανε να ξανανοίξει. Ότι τώρα σκιτσάρω πιο ελεύθερα ή ότι δοκίμασα με επιτυχία μια καινούργια τεχνική; Προχωράω δουλεύοντας και προχωρώντας εξελίσσω τη δουλειά μου. Αυτό είναι το ζητούμενο. Δεν είναι λόγος να αναθεωρήσω παλιότερες δουλειές, αλλά αντίθετα να αναζητήσω νέες ιδέες και πιο φιλόδοξες. Η ερώτηση είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και σκέφτομαι ότι θα εικονογραφούσα ξανά κάποιο από τα παλιά βιβλία, μόνο σε περίπτωση που ο εκδότης θα ήθελε να ανανεώσει την παλιά έκδοση με τους ίδιους συντελεστές. Θα αντιμετώπιζα το κείμενο σαν καινούργιο και άγνωστο, θα αναζητούσα καινούργιους δρόμους για την εικονογράφησή του και θα άφηνα αναπόφευκτα το αποτύπωμα της τωρινής ιστορικής στιγμής.
Actualitas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου